توضیحات
کتاب فرهنگ عامه آذریهای ایران
مقدمه فرهنگ عامه آذریهای ایران: هر اجتماع انسانی، فرهنگ خاصی دارد که میتوان آنها را از یکدیگر تمیز داد. معنای فرهنگ به روشهای فکری، اعتقادی و سبک زندگی، ارزشها و روشهای زندگی اعضای یک جامعه مربوط میشود. از این‌رو، هر چیز و هر اثری که بیان‌کننده شیوه رفتار یک جامعه باشد یک فرهنگ است. پس انتقال این فرهنگ، از طریق زبان و ادبیات شفاهی که یکی از ضرورت های زندگی اجتماعی است به کار گرفته میشود و ارتباط تنگاتنگ با انسان دارد و در این بین انسان‌شناسی علمی است که از مجموعه فرهنگ و فولکلورها در زندگی انسان بحث میکند. از دانستنیها، باورها و رفتارهای مراسمی که در بین توده یا گروهی از مردم یک جامعه در نظر گرفته میشود و آنها را سینه به سینه و نسل به نسل به صورت مستقیم و غیرمستقیم انتقال میدهند. انتقال این فرهنگ، افسانه ها و عادات، ترانهها و اشعار عامیانه، رفتارهایی همانند شیوه های غذا خوردن، لباس پوشیدن، عروسی، شادی و نمادها در شمار فولکلورها به‌شمار میرود (گرجی و پورکلهر، 1392: 63).
با توجه به اینکه هر قوم یا ملتی که دارای یک فرهنگ واحد هستند، یک سری ارزشهای مشترک نیز دارند که این ارزشها در فرهنگ آن قوم با جامعه به خوبی در رفتارهای فردی، اجتماعی… نمایان و در طی سالیان متمادی و در گذر زمان به شکل نمادین درآمده است. این ارزش ها ناشی از احساس و درک آنچه که بشر در پیرامون خود با آن زیست کرده و به آن آگاهی یافته و نسبت به آن احساس تعلق خاطر و پایبندی مینماید، میباشد. فرهنگ ایرانی، فرهنگی مانا و پایدار است و سبب این ماندگاری سه ویژگی انعطافپذیری، تعامل فرهنگی و در نهایت هویت ملی میباشد که علی‌رغم تنوع و تکثیر موجود در جامعه امروزی به انسجام ملی کمک نموده است. وقتی از فرهنگ گذشته یا میراث فرهنگی ایران سخن میگوییم باید به تعیین تقویم دو چیز بپردازیم: یکی آنکه ایران در طی تاریخ چه راه و رسمی در زندگی پذیرفته، دیگر آنکه چه آثاری در جهت گشایش و عمق زندگی به وجود آورده است. اما این کافی نیست که بگوییم در گذشته چه داشتیم. قدم دوم این است که ببینیم چه اندازه از این ذخیره هنگفت به درد امروز میخورد و یا به عبارت دیگر چه قسمت هایی از آن هنوز زنده است (اسلامی ندوشن، 1394؛37).
تغییرات و تحولات فرهنگی از عمده ترین دلایلی است که آداب و رسوم و جشن هایی که بخشی از مناسک قومی، ملی و دینی هستند را دستخوش دگرگونی های اساسی میکند. فرهنگ ها در سراسر جهان در حال تغییر هستند. این روند که در بیشتر کشورهای جهان در جریان است منجر به از میان رفتن بخش بزرگی از فرهنگ عامه شده است که مردم شناسان درصدد گردآوری بخش بزرگی از این مراسم و رفتارهای آیینی هستند تا بتوانند فرهنگ و تاریخ مکتوب را به عنوان میراثی برای نسل های آینده برجای گذارند.
موضوعات مورد بررسی در فرهنگ عامه را ادبیات شفاهی دربر میگیرد که خود بر چند نوع یا گونه تقسیم میشود. اساطیر، حکایت های اسطورهای، افسانهها، قصه‌های پهلوانی، حکایتهای واقعی، داستانها، امثال و لطیفه که نه‌تنها هر یک دارای ساختار و موضوعی مشخص و متفاوت از دیگری هستند، بلکه در عین حال هر یک از این انواع خود به اجزای کوچکتری تقسیم میشوند. گفتنی است که ویژگی مشخص انواع مذکور، روایی بودن آنهاست. دسته دیگر شامل آوازها، ترانهها، تصنیف‌ها، واسونک ها، دوبیتی ها، تکبیتی ها، نوحه ها، اشعار سوگواری و لالایی ها است. ویژگی مشترک این انواع هم منظوم بودن آنهاست.
دسته دیگر شامل امثال و حکم، چیستانها، بازی های زبانی، زبانهای زرگری، زبان مخفی، تشبیهات، یادگاری ها و دیوارنوشته ها میباشد. آنچه که به اختصار ذکر شد، هر یک، سویه هایی از آداب عامه را در خود دارد. وجه دیگر عامه، شامل آن دسته از آداب و رسوم مذهبی است که در میان مردم رواج دارد. مانند: انواع گوناگون سفرهها، مراسم های مذهبی و… بخش دیگر فولکلور شامل آداب و رسوم عروسی، خواستگاری، بله‌برون، نامزدی و انواع آن، ناف بریدن پسر و دختر برای یکدیگر، ختنه‌سوران، جشن گرفتن، خواندن اذان در گوش نوزاد، نام‌گذاری، زیارت رفتن به مکان مقدس و اعمال قبل از سفر، چهارشنبه‌سوری، نوروز، سفره نوروز، حاجی فیروز، سیزده‌بدر، غذاهای نذری، کشاورزی، شیوه کاشت، داشت و برداشت، تقسیم محصول، دعاهای ویژه خرمن، جشنهای خرمن، شیوه آبیاری کردن، تقسیم آب دامداری، انواع بازیها و… (جعفری قنواتی، 1384: 102-108).
مناطق شمال غرب ایران همواره زيستگاه مجموعه‌اى از اقوام و فرهنگ‌هاى مختلف بوده است. هر يک از اين اقوام و فرهنگ‌ها به نحوى در هم تأثير گذاشته و از همديگر متأثر گشته‌اند. آداب و رسوم آذریهای ایرانی مانند سایر اقوام ناشی از فرهنگ اسلامی و ملی و دارای فرهنگی بسیار غنی است. فرهنگ مردم اين خطه نيز در ارتباط با عوامل متعدد جغرافيایي، تاريخي، مذهبى و تحت تأثير گرايش‌هاى متعدد اجتماعي و فرهنگى شکل گرفته و نوع مستقلى از فرهنگ‌هاى فولکلوريک را به وجود آورده است .آذرى‌ها، کردها، آشورى‌ها و ارامنه هر يک براساس ويژگى‌هاى قومى و دينى خود آداب و سنن مخصوص دارند که از آن ميان سنن مسلمانان از مقام برجسته‌اى برخوردار است. اگرچه فرهنگ و سنن مردم آذربايجان ایران از بسيارى جهات با فرهنگ عمومى ساير نقاط ايران مشابهت هایى دارد، ولى در عين حال با ويژگى‌هایى همراه است که مهمترين آن زايش‌هاى ويژه فرهنگى مخصوص به خود میباشد که فقط میتوان در آن مناطق دید.
ادبیات فولکلوریک ریشه در جامعه دارد، زیرا از دل جامعه و بطن مردم بیرون آمده است. پس پر واضح است این نوع ادبیات با واقعیتهای زندگی مردم عادی ارتباط دارد و به نوعی بازتاب زندگی اجتماعی، نوع فرهنگ و اندیشه مردمان جوامع مختلف در ادوار گوناگون است. چنانچه اگر بخواهیم رفتار، عقاید، اندیشه و حتی نوع بینش مردم جامعهای را بررسی کنیم، کافی است نگاهی به ادبیات فولکلوریک آن بیندازیم، آن وقت است که بسیاری از حقایق به ظاهر نهفته به دست میآید.
فولکلور يا ادبيات شفاهى مردم منطقه شمال غرب ایران از سابقه‌اى کهن برخوردار است. اشکال مختلف ادبيات فولکلوریک اين خطه محصول پيکار و تلاش مردمى است که غم‌ها، شادى‌ها، آرزوها، نفرت و محبت خود را در قالب‌هاى مختلفی منعکس کرده‌اند. نمونه‌هاى گوناگون اين نوع آثار، عادات، روش‌ها، آداب، رسوم، اعتقادات، باورهاى ديني، مذهبى، دلبستگى‌ها، ارزش ها و نهادهاى اجتماعى عصرهاى مختلف را به خوبى نشان مى‌دهند و این وظایف مردمشناسی است که به بررسی، مطالعه، تجزیه، تحلیل و درک تحولات فرهنگی آداب و رسوم، باورها و در نتیجه زنده نگه داشتن آنها بپردازد. کتاب فرهنگ عامه آذریهای ایران از 9 فصل تشکیل شده است که حاصل مطالعات، تحقیقات و پژوهش های میدانی و کتابخانه ای در مورد فرهنگ عامه قوم آذری ایران میباشد.
این کتاب به علت تنوع موضوع و همچنین محدودیت صفحات، خالی از اشکال نیست و مؤلف پذیرای هرگونه راهنمایی و یا انتقاد استادان و صاحبنظران میباشد.
جهت خرید کتاب فرهنگ عامه آذری های ایران و هرگونه سوال
با ایدی @arvannashr در تلگرام یا تماس تلفنی به خط ثابت 02166962850 مستقیما استعلام قیمت و راهنمایی بگیرید.
می توانید به راحتی این کتاب به تالیف وحید رشیدوش را از انتشارات آرون تهیه نمایید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.