توضیحات

کتاب عجایب نگاری،گونه ‏شناسی عجایب‏ المخلوقات
شمس ‏الدین محمدبن احمد سلمانی طوسی(قرن ششم هـ.. ق)

پیشگفتار کتاب عجایب نگاری
عجایب المخلوقات تألیف شمس الدین محمد بن احمد سلمانی طوسی (قرن ششم هـ.ق.)، کتاب منحصر به فردی در مورد موجودات غریب است که نسخه های زیادی از آن باقی مانده و به دلیل عجایب و غرایبِ این متن، مورد توجه نگارگران بوده است. این ویژگی سبب شده نگارندگان این کتاب، مترصد فرصتی برای بررسی این متنِ ویژه باشند و تحقیقی را در این زمینه انجام دهند. فرصتی که در سال‌های اخیر به واسطۀ فضای مجازی برای دسترسی به متون کهن و نسخه¬های خطی حاصل شده،

امکانی را فراهم ساخت تا یکی از نسخه های زیبا و مصور این متن در اختیار قرار گیرد، لذا بررسی نگاره های آن بیش از پیش ضروری می‎نمود.
تحقیق و تفحص در نسخ عجایب‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات وسعت چشمگیری یافته است. کوشش ها در این عرصه،

غالباً معطوف به گردآوری و رده‌بندی و معرفی نسخ بوده است. کاری ارزشمند از پژوهشگران و هنرمندان که مسیر مطالعات و تحقیقات بعدی را هموار می-سازد. اما تا کنون نگاره های این نسخ از نظر گونه‏شناسی مورد توجه جدی نبوده و تحقیقی مستقل در این زمینه رخ نداده است.

نیاز به چنین نگرشی در مورد نسخه¬های مصور عجایب¬المخلوقات، موجب شکل‏گیری کتاب حاضر شده است، این کتاب گامی کوچک در این زمینه برداشته است و نیاز برای انجام تحقیقات بیشتر وجود دارد.

نگارندگان این کتاب می کوشند، به مدد اطلاعات موجود، نگاره‏هایی را از نسخه¬ی معروف عجایب‌المخلوقات و غرایب‌الموجودات (شگفتی‌های آفرینش)، مورد نقد و بررسی قرار دهند. در نهایت، مقصود از این پژوهش آن است که به جهت شناخت بیشتر، اثری مهم از زبان فارسی با نگاره های شگفت انگیز از موجودات غریب معرفی شده و با دقت و بینش علمی بررسی و به طبع برسد. همچنین متن و تصاویری در خور اعتماد در دسترس علاقمندان قرار گیرد.

 

فهرست مطالب

پیشگفتار ……………………………………………………………………………. 5
مقدمه و مفاهیم …………………………………………………………………… 6
فصل اول: مختصری دربارهی عجايبنامهها و نسخ عجايبالمخلوقات در مکاتب نگارگری …… 19
مقدمه …………………………………………………………………………… 21
آشنایی اجمالی با تاریخچهی نگارش نسخ عجایبالمخلوقات در دورههای مختلف ……….. 22
تاریخچه نسخ مصور عجایبالمخلوقات در مکاتب نگارگری ……………………………. 30
مکتب بغداد یا عباسی دورهی آلبویه، 656 – 133 ه.ق. …………………………….. 30
مکتب سلجوقی  590 – 429 ه.ق. ……………………………………………….. 30
مکتب تبریز دورهی ایلخانان، 736 – 654 ه.ق. …………………………………….. 33
مکتب شیراز  796 – 736 ه.ق. …………………………………………………… 34
مکتب دوم بغداد دورهی آل جلایر، 835 – 737 ه.ق. ………………………………. 36
هرات دورهی تیموریان، 912 – 772 ه.ق. ………………………………………….. 41
مکتب دوم تبریز دورهی صفویان، 1134 – 907 ه.ق. ………………………………. 41
دورهی قاجار 1344 – 1200 ه.ق………………………………………………….. 43
سایر نسخههای خطی مصور ………………………………………………………. 48
معرفی نسخه ی عجایب المخلوقات طوسی  قرن ششم ه.ق. ………………………….. 54
فصل دوم: دستهبندی نگارههای نسخهی عجايبالمخلوقات طوسی  قرن ششم ه.ق.  …….. 61
مقدمه …………………………………………………………………………… 63
موجودات غریب تلفیقی: اژدها، سیمرغ، دیو و فرشته ……………………………….. 64
حیوانات ترکیبی با اجزای حیوانات طبیعی ………………………………………… 74
حیوانات ترکیبی با موجودات غریب ………………………………………………… 75

ترکیب حیوانات طبیعی با موجودات غریب ………………………………………….. 76
حیوانات طبیعی با تعداد اجزای چندبرابر یا بدون بخشی از اعضای طبیعی و یا بزرگتر از ابعاد
طبیعی ………………………………………………………………………………. 77
ترکیب انسان با حیوان و با حیوانات ترکیبی ………………………………………… 78
انسان با تکثیر اعضا و تناسبات …………………………………………………….. 81
گیاهان ………………………………………………………………………….. 83
صور افلاک ………………………………………………………………………. 84
حیوانات و عناصر طبیعت با اعمال و رفتارهای عجیب ………………………………… 86

فصل سوم: معرفی هفت نگارهی منتخب و بررسی کارکرد نمادين موجودات غريب در آنها ….. 89

مقدمه …………………………………………………………………………… 91

سیمرغ و اژدها …………………………………………………………………… 94
نماد سیمرغ و اژدها ………………………………………………………………. 95
ترکیب اسب بالدار و دم اژدها ……………………………………………………. 104
بررسی کارکرد نمادین اسب بالدار با دم اژدها ……………………………………… 105
نگاره ابلیس و دیوان ……………………………………………………………. 112
کارکرد نمادین ابلیس و دیوان در نگاره …………………………………………… 113
نگاره حضرت سلیمان(ع) و دیوان ………………………………………………… 119
کارکرد نمادین دیوان در نگارهی حضرت سلیمان ع ……………………………….. 120
نگاره حضرت ابراهیم(ع) و فرشتگان ………………………………………………. 125
کارکرد نمادین فرشتگان ………………………………………………………… 126
معراج پیامبر …………………………………………………………………… 132
کارکرد نمادین نگارهی معراج پیامبر ……………………………………………… 133
حاملان عرش الهی ……………………………………………………………… 142
کارکرد نمادین نگاره حاملان عرش الهی ………………………………………….. 144
يافته ها و نتیجهگیری ……………………………………………………………….. 153
یافته های تحقیق ……………………………………………………………….. 155
نتیجه گیری ……………………………………………………………………. 159

 

جهت خرید کتاب عجایب نگاری و هرگونه سوال

با ایدی @arvannashr در تلگرام مستقیما استعلام قیمت و راهنمایی بگیرید.

می توانید به راحتی این کتاب به تألیف مینا صدری و لیلا افشار را از انتشارات آرون تهیه نمایید.